SAKRALNE ZABYTKI ARCHITEKTONICZNE

Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny w Dąbrówce Kościelnej

Na wzniesieniu, wśród pagórkowatego krajobrazu, otoczony lasami, stoi kościół parafialny, budowany w latach 1928-39. Poprzednie cztery drewniane świątynie zostały rozebrane, bądź spłonęły w pożarach.

W ołtarzu głównym znajduje się cudowny obraz wykonany w 1956 r. przez Leonarda Torwirta. Przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem Jezus i stanowi nawiązanie do obrazu, który znajduje się na Jasnej Górze. Dnia 15.06.1969 r. obraz Matki Boskiej Dąbrowieckiej został uroczyście przyozdobiony koronami papieskimi przez Prymasa Tysiąclecia, Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Arcybiskupa Metropolitę Poznańskiego Antoniego Baraniaka. Niestety w roku 1989 włamano się do Sanktuarium i dokonano kradzieży kosztownych sukienek z koronami oraz wielu wartościowych wotów. Kolejna koronacja miała miejsce 29.06.1994 r. W uroczystości wzięli udział nuncjusz papieski abp Józef Kowalczyk i abp metropolita gnieźnieński Henryk Muszyński.

W lewym ołtarzu znajduje się obraz Najświętszego Serca Pana Jezusa, w prawym NMP.

Uroczystości odpustowe: Wniebowzięcia NMP – 15 sierpnia i Narodzenia NMP – przenoszony na niedzielę po 8 września.

W otoczeniu kościoła stoją 3 figury. Dwie pierwsze znajdują się przed wejściem do kościoła. Figura pielgrzyma, pasterza Św. Jakuba. Święty przedstawiony jest jako pielgrzym, pastuszek. W jego dłoniach jest laska, na plecach przewieszony worek, a u stóp stoi owieczka. Druga figura Najświętszego Serca Pana Jezusa usytuowana jest na kolumnie. Na postumencie wyryta data powstania 1900 r. Trzecia figura natomiast znajduje się w grocie za kościołem koło plebanii przedstawia Matkę Boską Różańcową. Postać Matki Boskiej zwrócona frontem na północ, przedstawiona jest w białej szacie przepasanej szarfą, w welonie na głowie. Ręce złożone do modlitwy, przez które przewieszony jest różaniec.

Na placu przed kościołem, po prawej stronie drogi biegnącej od Kiszkowa przy wjeździe do miejscowości, rosną dwa symboliczne dęby. Według ustnego podania, w miejscu tym, rósł dąb, na którym wisiał obrazek z wizerunkiem Najświętszej Mari Panny. Pewnego dnia zaczął on jaśnieć niezwykłym blaskiem, nieustającym przez kilka dni. Wiadomość o tym wydarzeniu szybko się rozniosła i miejsce stało się początkiem kultu religijnego. Z czasem obraz został przeniesiony do kościoła, który wyrósł do rangi sanktuarium maryjnego. Z miejsca tego co roku podczas odpustu wyrusza procesja, ku ołtarzowi znajdującemu się w ołtarzu przed kościołem.

 

Kościół p.w. Św. Jana Chrzciciela w Kiszkowie z kaplicą

Jest to najstarsza drewniana świątynia w Gminie Kiszkowo. Modrzewiowy kościół parafialny pod wezwaniem Św. Jana Chrzciciela datowany jest bowiem na 1733 r. Kiedyś spełniał funkcję fary miejskiej. Konsekrowany w roku 1749. Remontowany w latach: 1912, 1949, 1974 i 1982.

Stoi na stromej skarpie, w otoczeniu starych rozłożystych kasztanowców. W kościele tym odbywają się msze święte, chrzty, śluby i pogrzeby. Jest on konstrukcji zrębowej, oszalowany. Orientowany, jednonawowy z nieco węższym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium i czworokątną wieżą frontową z kruchtą. Dach pokryty jest gontem. Wieża zwieńczona herbem Pilawa, ówczesnego prymasa Polski Teodora Andrzeja Potockiego.

Pierwszy drewniany kościół we wsi powstał w XIV w. Obecna świątynia wzniesiona została dzięki staraniom proboszcza Jana Wypijewskiego. Dobudowano ją do starszej, pochodzącej z 1695 r., murowanej kaplicy p.w. Najświętszej Marii Panny. Kaplicę ufundował jako wotum dziękczynne właściciel Kiszkowa Łukasz Niemojewski, który doznał uzdrowienia za pomocą cudownego obrazu. Kaplica ta pełniła również funkcję krypty grobowej właścicieli miasta. Obecnie pochowani są w niej właściciele Łubowic: Kazimierz i Antonina Węclewscy. W ołtarzu w kaplicy umieszczono XVIII-wieczną Pietę, która pochodzi z rozebranego w XIX w. kościoła p.w. Świętej Trójcy. Nad Pietą, zobaczyć można scenę Przemienienia Pańskiego, wzorowaną na dziele Rafaela Santi. Z kaplicy obraz Matki Boskiej przeniesiony został do ołtarza głównego, gdzie znajduje się do chwili obecnej. Łaskami słynący wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem, nakryty jest srebrną sukienką i otoczony licznymi wotami. Od 1999 r. zasłaniany jest przez płótno Chrzest Chrystusa w Jordanie. Jest to kopia obrazu Chrzest Chrystusa Piera Della Francesco.

Odpust w kościele odbywa się 24 czerwca.

Zabytki znajdujące się w kościele:

• ołtarz główny z poł. XVIII w., a poniżej niego płaskorzeźba przedstawiająca: Ostatnią wieczerzę,
• dwa ołtarze boczne neoklasycystyczne z XIX w. (a w nich wizerunki Najświętszego Serca Pana Jezusa oraz Św. Józefa),
• barokowe: ołtarz w kaplicy i ambona z XVIII w., chrzcielnica z XVII w., baldachim z XVIII w., a także rzeźbiony fotel z XIX w.
• XIX-wieczne organy, odrestaurowane w 2014 r.

 

Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Kiszkowie

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa jest kościołem pomocniczym parafii Św. Jana Chrzciciela w Kiszkowie.

Neogotycki, budowany w latach 1880-1882. Do roku 1945 służył mieszkającej w Kiszkowie i okolicach wspólnocie ewangelików. Byli to mieszkańcy 24 wsi: Turostowa, Turostówka, Charzewa, Darmoszewa, Gniewkowa, Karczewa, Karczewka, Łubowic, Łubowiczek, Popkowic, Węgorzewa, Sroczyna, Tomaszewa, Ujazdu, Ujazdu Hub, Rybna i Rybieńca. Pod koniec XIX w., parafia liczyła 660 wiernych.

Po zakończeniu II wojny światowej, kościół został przejęty przez miejscową parafię rzymsko-katolicką. Od 1970 r. był kilkakrotnie przebudowywany, ale mimo to zachował swoją pierwotną formę – półkoliste zamknięte okna i portal, pilastry oraz zabytkowy wieńczący gzyms. Od czasów budowy, do dziś zachowały się drzwi, ceglane posadzki, 3 witraże w prezbiterium: środkowy, ufundowany w 1882 r. przez ówczesnego burmistrza Kiszkowa – Schulze, przedstawiający postać Chrystusa z odkrytym sercem, pozostałe 2 ornamentalne z motywami roślinnymi, pochodzą z 1897 r.

Współczesne witraże pochodzą z 2006 r., a stacje drogi krzyżowej z 2010 r.

Konsekrowany w dniu 20.09.2009 r., przez arcybiskupa metropolitę gnieźnieńskiego Henryka Muszyńskiego.

Odpust w kościele odbywa się w każdego roku w piątek, w dzień zakończenia oktawy Bożego Ciała.

 

Kościół p.w. Bożego Ciała w Łagiewnikach Kościelnych

W otoczeniu pomnikowych, rozłożystych lip, króluje nad miejscowością wysoka wieża drewnianego kościoła, wybudowanego w roku 1741, staraniem ówczesnego proboszcza, ks. Śliwińskiego. Kościół jest konstrukcji zrębowej, oszalowany, orientowany, jednonawowy.

Wewnątrz świątyni na uwagę zasługuje ołtarz główny, 2 ołtarze boczne i bogata dekoracja malarska na stropie.

W ołtarzu głównym (późnobarokowym), znajduje się obraz z przedstawieniem Ostatniej Wieczerzy (późniejszy XIX–wieczny). Z tego samego okresu pochodzi umieszczony powyżej wizerunek Św. Barbary – patronki dobrej śmierci.

W lewym ołtarzu bocznym centralne miejsce zajmuje XIX-wieczny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. W górnej części przedstawienie Św. Anny Samotrzeć (z Maryją i Dzieciątkiem Jezus), a po bokach figury Chrystusa i Maryi. W dolnej części po bokach ołtarza znajdują się figury ewangelistów Łukasza i Jana.

W prawym ołtarzu bocznym znajduje się malowany na desce obraz Ecce Homo. Po bokach, figury ewangelistów Mateusza i Marka. Warto zwrócić uwagę na obraz znajdujący się w górnej części ołtarza – Św. Mikołaj wskrzeszający trzech niewinnych rycerzy straconych na rozkaz cesarza.

Na suficie natomiast znajduje się 11 panneaux, czyli cykl symbolicznych malowideł, nawiązujących do męczeńskiej śmierci Chrystusa, Odkupienia i Eucharystii. Nieznana jest data powstania tych malowideł. Ich symbolika jednak ściśle związana jest z kościołem p.w. Bożego Ciała.

Do zabytków znajdujących się w kościele zaliczyć należy także:

• XVII wieczny drewniany krucyfiks, w stylu barokowym, znajdujący się w prezbiterium,
• krucyfiks powstały na przełomie XVI i XVII w. w stylu późnorenesansowym o wymiarach 110 cm i 116 cm rozpiętości ramion, znajdujący się w kruchcie,
• lavabo wykonane z miedzi i białego metalu, powstałe na przełomie XVIII i XIX w., znajdujące się w zakrystii.

Obok kościoła znajduje się drewniana dzwonnica z 1749 r., konstrukcji słupowej, nakryta dwuspadowym dachem namiotowym, pokrytym gontami.

Odpust w kościele odbywa się w święto Bożego Ciała.

 

Kościół p.w. Św. Mikołaja w Sławnie z kaplicą

Znajduje się w centrum wsi, przy drodze wojewódzkiej nr 197 Gniezno – Sława Wielkopolska.

Wybudowany został w latach 1842-43, na miejscu poprzedniego, drewnianego kościoła, który spłonął w roku 1803. Konsekrowany 22.07.1912 r.

Kościół jest jednonawowy, zamknięty niższym, wielobocznym prezbiterium, z wieżą frontową, zwieńczoną blaszanym hełmem.

W ołtarzu głównym znajduje się figura Św. Mikołaja, patrona kościoła. Nad nim baldachim wsparty na 4 kolumnach.

W lewym ołtarzu bocznym centralne miejsce zajmuje obraz Św. Jana Nepomucena. Nad nim widnieje napis: „Nie masz względu na osoby u Boga”. Obok ołtarza, stoi ambona z początku XX w., przedstawiająca trzy płaskorzeźby: Pana Jezusa na łodzi, siewcę dobrego ziarna oraz świętych ewangelistów.

W prawym ołtarzu bocznym, widzimy obraz Matki Boskiej Szkaplerznej, a nad nią napis: „Witaj nadziejo w smutku i żałości”. Poniżej znajduje się stary zegar i podtrzymywana przez anioła chrzcielnica w formie czary. Przed ołtarzem stoi bogato rzeźbiony, tapicerowany klęcznik do przyjmowania komunii świętej.

W południowej części kościoła jest wejście do kaplicy, a nad nim napis: „Swą świętą krew przelał za nas chrześcijany”. Obok wymalowane są herby: Radońskich – Jasieńczyk i Chełmickich – Nałęcz. W kaplicy centralne miejsce zajmuje obraz Św. Mikołaja. W podłodze natomiast dwie płyty marmurowe bez inskrypcji. Pod kaplicą znajduje się krypta, z epitafium Heleny Radońskiej, zmarłej w roku 1936. Kruchtę od kościoła oddzielają drewniane drzwi, z wypukłymi ornamentami przedstawiającymi: krzyż, kotwicę, serce i żmiję.

Od strony południowej, przylega do kościoła starsza o 67 lata kaplica, ufundowana przez rodzinę Węsierskich, właścicieli wsi. Na jej zewnętrznej ścianie wmurowane zostało metalowe, dwupolowe epitafium małżonków Konstancji z Tuchołków Węsierskiej, z łacińskim tekstem wymieniającym ich posiadłości, zalety i zasługi oraz dwa herby Korzbok – Tuchołków po lewej stronie i Belina Węsierskich. Poniżej wmurowana została druga, marmurowa tablica, upamiętniająca księdza proboszcza Mieczysława Potockiego, zmarłego w 1942 r., w obozie w Dachau. Koło kościoła znajduje się niewielki cmentarz, a na min groby m.in.: Michała Kluczyńskiego (poległego 9.9.1939 r.) oraz przed wejściem do kościoła 4 groby proboszczów parafii: Walentego Przybyszewskiego, Ignacego Jakubowskiego, Amandusa Nagela i Józefa Jezierskiego.

Wokół kościoła rośnie kilkanaście starych, sędziwych drzew. Największymi z nich są 2 dęby szypułkowe uznane za pomniki przyrody o obwodach 383 cm „Św. Mikołaj” i 347 cm „Mikołaj”.

Całość otoczona jest ogrodzeniem, w którego podmurówce od strony północnej i zachodniej zachowały się metalowe kółka do wiązania koni.

Odpust w parafii odbywa się każdego roku 6 grudnia.

 

Kościół p.w. Św. Rozalii w Sławnie z cmentarzem

Faktycznie jest to drewniana kaplica cmentarna. Została ufundowana w roku 1783 przez ówczesnego proboszcza ks. Józefa Ignacego Stolzmana, którego ciało spoczywa w krypcie pod ołtarzem głównym. Kościół został oddany do użytku w 1785 r. Legenda głosi, że w pobliżu wzgórza miejscowemu pastuszkowi ukazała się Św. Rozalia, co skłoniło księdza do wybudowania w tym miejscu kaplicy.

Świątynia ma konstrukcję zrębową, oszalowaną i jest orientowana. Jednonawowa z węższym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium. Po zachodniej stronie nawy znajduje się wieża konstrukcji słupowej, z kruchtą w przyziemiu. Pod nawą jest wejście do krypty grobowej ostatnich właścicieli wsi, Chełmickich. Dach pokryty jest gontem tak jak wieża, w kształcie cebulastego hełmu. Wewnątrz strop o równej wysokości w nawie i prezbiterium, ozdobiony dekoracyjnymi listwami z malowanym ornamentem. W zwieńczeniu ścian malowane girlandy oraz ornament geometryczno -roślinny.

W ołtarzu głównym znajduje się współczesny obraz Św. Rozalii. W ołtarzach bocznych natomiast figury Matki Boskiej i Św. Teresy. Na belce tęczowej rzeźba Św. Barbary z krzyżem oraz putta z klepsydrą i czaszką.

Po zwiedzeniu kościółka, warto również zwrócić uwagę na sam cmentarz, który jest jednym z ładniejszych i ciekawszych w powiecie. Nekropolia ta została założona na terenie średniowiecznego grodziska około roku 1783. Można na nim odnaleźć m.in. stare figury, krzyże, potężne pomnikowe drzewa zachwycające swą urodą, stary grobowiec rodziny Walter z 1885 r., XIX-wieczny grób żołnierza oraz nagrobki powstańców.

Koło cmentarza znajduje się również pomnik poległych, rozstrzelanych oraz zamordowanych w więzieniach i obozach koncentracyjnych parafii Sławno w latach 1939 – 1945.

Odpust w kościele odbywa się 4 września.

 

Kaplica Rodziny Lange w Rybnie Wielkim

Powstała prawdopodobnie w latach 80. XIX w. Jej fundatorem była rodzina Lange, ówcześni właściciele Rybna.

Aby ją odnaleźć, trzeba się trochę postarać. Usytuowana jest bowiem za zabudowaniami, przy ulicy Okrężnej, na skarpie. Oddzielona małą strugą od budynku danego dworu i zabudowań folwarcznych. Dawniej była połączona z nimi murowanym mostkiem, których pozostałości są widoczne do dziś.

Budowla ma kształt regularnego ośmiokąta o jednoprzestrzennym wnętrzu z wejściem od strony wschodniej. Jest to budynek jednokondygnacyjny, nakryty kopułą o przekroju półkolistym, zwieńczony krzyżem łacińskim. Na gzymsie nad ośmioma narożnikami usytuowane były wazy oraz posągi. Elewacja jest otynkowana, boniowana.

Wejście do środka, usytuowane jest w fasadzie wschodniej, zwieńczone ostrołukowym portalem, nad którym znajduje się prostokątna marmurowa tablica z wykutym napisem:

„Erbbegräbniss Familie Lange

Schg sind die Todten Die in dem Herrn starben”

“Miejsce pochówku rodziny Lange

Błogosławieni umarli, którzy w Panu umierają”